Vaslı Dildar Ne Demek? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Açısından Bir İnceleme
İstanbul’un kalabalık caddelerinde, vapurda ya da iş yerinde karşılaştığımız birçok insan, bazen sadece bir bakış ya da kısa bir konuşmayla hayatımızda iz bırakır. Bazı sözler de vardır ki, kulağımıza çalındığında bizi derin düşüncelere sevk eder. Geçtiğimiz günlerde, Beyoğlu’nda yürürken yanımda bir grup insanın konuşmasına rastladım. Konuşmalarının bir kısmı, halk arasında pek duyulmayan ancak anlamı oldukça derin bir kelimeyi içeriyordu: “Vaslı dildar.”
Ama ne demekti bu kelime? Ve bizler, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet gibi kavramlar üzerinden bu ifadeyi nasıl anlamalıyız?
Vaslı Dildar Ne Demek?
Öncelikle bu kelimenin kökenini anlamak önemli. “Vaslı” kelimesi, “vasıl olmak” fiilinden türetilmiştir ve “ulaşmak” anlamına gelir. “Dildar” ise “gönül alan, sevgili, dost” anlamında kullanılır. Bir araya geldiğinde ise “vaslı dildar”, “gönül alan kişinin ulaşabileceği, arzu edilen dost ya da sevgili” anlamına gelir. Fakat bu deyim, daha çok bir duygu durumunu, insanın içsel yolculuğunda ulaşmak istediği bir hedefi ya da arayışı tanımlar.
Ancak, bu kelimenin günümüzde kullanımı ve anlamı ne yazık ki biraz daha karmaşık. Çünkü, toplumsal bağlamda bu tür eski deyimler, çoğunlukla belirli cinsiyet normlarına ve ilişki anlayışlarına dayalı olarak şekillenmiştir. Bu noktada, “vaslı dildar” kelimesinin toplumsal cinsiyet perspektifinden nasıl algılandığı önemli bir soru haline gelir.
Toplumsal Cinsiyet ve Vaslı Dildar: Kadın ve Erkek Arasındaki Duygusal Farklar
Toplumumuzda “vaslı dildar” gibi deyimler genellikle romantik ilişkilere, duygusal bağlara ve cinsiyet normlarına dayanır. İstanbul’da yürürken, sokakta gördüğüm sahneler genellikle birer stereotipe dayanır. Mesela, kadınların sevgi ve bağlılık adına belirli kalıplara uyması beklenirken, erkeklerin bu kalıplardan dışlanması sıkça görülen bir durumdur. Kadınlardan toplumsal olarak beklentiler, “uyumlu, fedakar, sevgi dolu” olmaları yönünde iken, erkekler için “güçlü, koruyucu” olmak gibi daha farklı bir şablon ortaya çıkmaktadır.
Bu bağlamda, “vaslı dildar” ifadesi, bir kadının “sevgili” arayışındaki idealleşmiş ve ulaşılabilir bir figür olabilirken, bir erkek içinse bu tür idealler, duygusal ya da romantik açıdan çok daha yerleşik ve belirgin olabilir. Sokakta yürürken, bazı kadınların, toplumun beklediği bu “gönül alan” veya “sevgiye ulaşan” kişi olma baskısıyla karşılaştığını gözlemliyorum. Çoğu zaman, kadınlar bu toplumsal normlara uymak için kimliklerini gizler veya duygusal ihtiyaçlarını geri planda tutarlar.
Örneğin, bir arkadaşımın yaşadığı bir deneyimi hatırlıyorum. Çalıştığı iş yerinde her zaman saygı gören, sakin ve uslu bir şekilde görevini yerine getiren bir kadın vardı. Ancak, iş dışında kimseyle samimi ilişkiler kurmuyor, çok nadiren bir şeyler paylaşıyordu. Bir gün ona sormuştum: “Gerçekten kimseyle paylaşmak istemiyor musun, yoksa sadece buna izin verilmiyor mu?” Cevabı, toplumsal beklentilerin ne kadar baskıcı olduğunu gözler önüne serdi: “Kimse beni yeterince anlamaz, o yüzden kendimi geri çekiyorum.” Kadın, hem iş yerinde hem de sosyal yaşamda kendisini hep “uslu” ve “gönül alan” biri olarak göstermeye çalışırken, duygusal anlamda kendini gizli tutuyordu.
Çeşitlilik ve Sosyal Adalet: Farklı Kimlikler ve Vaslı Dildar’ın Yansıması
Toplumsal cinsiyetin ötesinde, çeşitlilik ve sosyal adalet perspektifinden bakıldığında “vaslı dildar” gibi eski deyimlerin farklı kimlikler için nasıl bir anlam taşıdığı da oldukça önemli. İstanbul’da, özellikle son yıllarda daha fazla görünür hale gelen LGBTQ+ topluluğu, kendi kimliklerini ifade etmekte zorluklarla karşılaşıyor. Cinsiyet ve cinsellik gibi temalar üzerinden yapılan baskılar, birçok kişinin toplumsal normlardan dışlanmasına sebep oluyor.
Bundan birkaç hafta önce, Kadıköy’deki bir kafede tanıştığım bir arkadaşım, duygusal ve romantik kimliğini ifade etmekte zorlandığını anlattı. “Her zaman ‘uslu çocuk’ olman bekleniyor. Ama ben ‘vaslı dildar’ olmak istiyorum; gerçek kimliğimi, kendimi sevmek ve özgürce sevmek istiyorum,” demişti. Ancak, LGBT+ bireylerin yaşadığı toplumsal baskılar ve homofobik yaklaşımlar, kendilerini tam anlamıyla ifade edebilmelerini engelliyor. Vaslı dildar olma hayali, sadece belirli bir grup için değil, toplumsal olarak kimliğini arayan herkes için daha zor ulaşılabilir bir hedef haline geliyor.
Sonuç Olarak: Vaslı Dildar, Hepimizin Arayışı
Toplumların “vaslı dildar” ifadesini nasıl şekillendirdiğini ve bunun toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet açısından nasıl bir yansıma bulduğunu düşündüğümüzde, aslında hepimizin bir şekilde “sevgili” olma arayışında olduğumuzu görebiliriz. Ancak bu arayış, her birey için farklılık gösteriyor ve toplumsal normlarla şekilleniyor.
Sokakta, toplu taşımada veya iş yerinde gözlemlediğimiz sahneler, bazen bu kalıpların bizleri nasıl sınırladığını ve duygusal anlamda nasıl bir boşluğa yol açtığını gösteriyor. Hepimiz, “vaslı dildar” olma yolculuğunda, kendi kimliklerimizi, duygularımızı ve arayışlarımızı özgürce ifade etme hakkına sahibiz. Bu, hem toplumsal cinsiyet eşitliği hem de sosyal adalet için atılacak önemli bir adımdır.